یکی از سوالات پرتکراری که از ما می‌پرسند، نقش سن در گویندگی و موفقیت در آن است. اغلب افراد با دو سؤال از ما، سن مناسب برای گوینده شدن را جویا می‌شوند:
عده‌ای می‌پرسند سن ما بالا رفته است. آیا برای گوینده شدن دیر نیست؟
و عده‌ای دیگر می‌پرسند من سنم کم است. آیا برای گوینده شدن زود نیست؟
با توجه به این‌که این سؤال یکی از پرتکرارترین سؤالات است، در این مقاله به بررسی نقش سن در موفقیت یک گوینده خواهیم پرداخت. برای تشخیص سن مناسب گوینده شدن، با من علی حاجی پور از آکادمی گویندگان همراه باشید.

توانایی‌هایی که یک گوینده نیاز دارد:

1. توانایی خواندن و نوشتن

همان‌طور که هر کارخانه‌ای برای انجام کارش نیاز به مواد اولیه دارد، مواد اولیه‌ی گویندگی هم متن است. پایه‌ای‌ترین توانایی یک گوینده، توانایی خواندن از روی یک متن است. آن‌هم نه هر خواندنی، خواندن بدون هیچ‌گونه تپق، مکث نا به‌جا، تنفس به‌جا و … یعنی اگر یک گوینده نتواند به‌صورت روان از روی یک متن بخواند، هرگز نمی‌تواند از پسِ وظیفه‌ی اصلی‌اش که انتقال پیام به مخاطب است، بربیاید.

همه‌ی ما در حدود در هفت-هشت سالگی خواندن را آغاز می‌کنیم. ازآنجایی‌که روان‌خوانی در مدرسه با ما تمرین نمی‌شود و گاهی در مدرسه حتی آموزه‌هایی خلاف روان‌خوانی دریافت می‌کنیم، تا روان شدن در خوانش حداقل چهار پنج سالی طول می‌کشد.

البته نقش این توانایی در سن مناسب برای گوینده شدن این مورد بستگی به خود شخص و توانایی‌های او و میزان زمانی که برای این کار می‌گذارد هم دارد. پس روان‌خوانی تا حدوداً دوازده‌ تا چهارده‌سالگی اتفاق نمی‌افتد.

2. میزان آموزش پذیری

گویندگی هم مثل همه‌ی حرفه‌های دیگر، به آموزش نیاز دارد. بخشی از آموزش‌های گویندگی مربوط به استفاده از اندام‌های گفتار و بخش عمده‌ای از آموزش‌های گویندگی هم مربوط به ادبیات فارسی است.

تسلط بر اندام‌های گفتار مسئله‌ای است که نیاز به زمان دارد. یعنی با گذشت زمان و افزایش خودآگاهی فرد نسبت به این اندام‌ها، فرد قابلیت آموزش دیدن پیدا می‌کند. بعد از رسیدن به این قابلیت آموزش‌ها آغاز می‌شود.

البته زمانی هم وجود دارد که کلاً هیچ تمرینی برای آن فرد توصیه نمی‌شود. مثلاً دوران بلوغ پسران که هرگونه تمرین حتی تمرینات سبک هم می‌تواند آسیب‌هایی گاهی بدون بازگشت را در پی داشته باشد.

با توجه به این‌که گویندگی نیازمند سواد ادبی بالاست، درک مطالبی مانند کشش‌های آوایی، ساختمان واژه، واژگان ثقیل زبان فارسی، خوانش متون ادبی و … نیازمند آموزش در گذر زمان است. در نظام آموزشی ما، این آموزش‌ها را در دوره‌ی دوم دبیرستان آموزش می‌دهند (یعنی در سنین 15 تا18 سالگی)

3. جدیت یا بازیگوشی

در کلاس‌هایم که تنوع سنی افراد شرکت‌کننده در آن زیاد بود (از 10 سال تا 30 سال) معمولاً یکی از مواردی که برای من سخت بود، کنترل افراد با سنین پایین‌تر بود. بازیگوشی‌ها، گوش نکردن‌ها، به هم ریختن کلاس و … اتفاقات متداولی است که در هنرجوهای با سنین پایین کاملاً طبیعی ست.

شاید این مورد به دلیل آن‌که هم سن و سال‌هایش در آن کلاس نبودند رخ می‌داد و اگر کلاس در بازه‌ی سنی خودش برگزار می‌شد، با مسائل کم‌تری برخورد داشتیم ولی درهرصورت، جدیت در یادگیری هم معمولاً در سنین پایین وجود ندارد.

4. انعطاف صدا

آیا شنیدید که می‌گویند از سنی به بعد (مثلاً 12 سالگی) دیگر سراغ ورزشی مثل ژیمناستیک نروید؟ انگار که با افزایش سن دیگر آن انعطاف لازم در عضلات و اندام‌های حرکتی بدنتان را برای این وزرش ندارید!

عضلات و اندام‌های گفتار با افزایش سن دچار تغییراتی می‌شوند که معمولاً باعث کاهش انعطاف این عضلات می‌شود. همین امر باعث می‌شود مثلاً از سی‌سالگی به بعد، توانایی‌های حنجره مقداری تحلیل برود و شخص آن انعطاف بیست‌سالگی را نداشته باشد. این مسئله زمانی که در مورد آواز صحبت می‌کنیم اهمیت پیدا می‌کند. حنجره‌ی این افراد توانایی رسید به نت‌های بسیار بالا را از دست می‌دهد.

اما در مورد گویندگی، معمولاً این محدودیت‌ها خیلی دست و پاگیر کار ما نمی‌شوند و این تغییرات به‌اندازه‌ای نیست که شما را از انجام کارهای گویندگی بازدارد!

5. اولویت‌ها، دغدغه‌ها و وقت آزاد

یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث رشد و پیشرفت یک فرد در گویندگی می‌شود، میزان زمانی است که برای تمرین خود می‌گذارد. افراد در سنین مختلف، زمان آزاد متفاوتی دارند. زمان آزاد یک دانشجوی بیست‌ساله بدون هیچ دغدغه‌ی مالی را با یک مرد 35 ساله‌ی متأهل با دو فرزند را باهم مقایسه کنید…

یکی می‌تواند با تمرکز کامل روزی چند ساعت برای آموزش و تمرین خود وقت بگذارد و دیگری نهایتاً یک ساعت، آن‌هم بدون تمرکز و بازدهی زیاد! پس اولویت‌ها، دغدغه‌ها و وقت آزادی که هر فرد دارد، سن مناسب برای گوینده شدن را محدود به بازه خاصی از سن و سال می‌کند.

نتیجه

با توجه به آنچه در این مقاله در مورد سن مناسب برای گوینده شدن گفتیم، شاید بتوان گفت بهترین زمان برای آموزش گویندگی بازه‌ی پانزده تا بیست‌وپنج سال است. البته در سنین بالاتر، اگر شرایط مالی و زمانی اجازه دهد می‌توانیم روی گویندگی حساب ویژه‌ای بازکنیم، در غیر این صورت، پرداختن به گویندگی صرفاً اضافه کردن موردی به دغدغه‌های روزمره‌ی ماست.

البته بازه‌ای که تعریف کردیم وحی منزل نیست! و با توجه به شرایط هر فردی می‌تواند متفاوت باشد.

حتماً نظرتان را راجع به این مقاله در پایین همین پست برای ما بنویسید.