استفاده از بازیگران به عنوان صداپیشه در یک انیمیشن، موضوعی معمول در بین تولیدکنندگان انیمیشن است. در این مقاله قصد داریم تا این مسئله را در انیمیشن‌های ایرانی، به خصوص انیمینشن «آخرین داستان» بررسی کنیم. با من علی حاجی پور از آکادمی گویندگان همراه باشید.

آخرین داستان

به‌تازگی انیمیشنی با عنوان «آخرین داستان» با گویندگی بازیگران ایرانی منتشر شد که توانست جوایز زیادی را در جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی به دست بیاورد. آخرین داستان، انیمیشنی بود که توانست به حدی خوب ظاهر شود که به‌عنوان اولین نماینده‌ی انیمیشن سینمای ایران واجد شرایط رقابت در شاخه بهترین فیلم و بهترین انیمیشن در نود و دومین دوره جوایز اسکار شود. این مسئله باعث افتخار ما و تمام اهالی هنر و سینماست.

اما ما در این مقاله قصد داریم با نیم‌نگاهی به این انیمیشن، مسئله‌ی استفاده از بازیگران به عنوان صداپیشه در سینما را به بوته‌ی نقد بکشیم.

استفاده از بازیگران به عنوان صداپیشه

یکی از راه‌هایی که می‌توان فروش یک فیلم را تا حدی تضمین کرد، استفاده از سوپراستارهای سینما در آن فیلم است. این مسئله در ابتدای امر باعث یک تبلیغ گسترده توسط رسانه‌ها برای فیلم می‌شود و اگر سایر موارد فیلم هم قابل‌قبول باشند، فروش آن فیلم در گیشه تضمینی ست.

در انیمیشن‌های تولیدی در سینمای جهان نیز برای دیده شدن و همین‌طور فروش بیش‌تر فیلم، برای صداگذاری شخصیت‌ها از بازیگران مطرح استفاده می‌کنند.

آیا این کار درست است؟

همان‌طور که می‌دانید خط باریکی بین بازیگری و صدابازیگری وجود دارد که باعث می‌شود شاهد تفاوت‌های زیادی در اجرای هرکدام باشیم. صدابازیگرها، صدابازیگری را چیزی جز بازیگری نمی‌دانند و خود را بازیگر به‌حساب می‌آورند؛ اما معتقدند این‌که از بازیگران برای صدابازیگری استفاده کنیم را بهتر است بااحتیاط انجام داد.

استفاده از بازیگرانی که صداهای ویژه، بیان‌های عالی و توانایی بازی با صدای خوبی دارند حتماً علاوه بر مزایایی که در مورداستفاده از چهره‌ها در انیمیشن گفتیم، می‌تواند باعث لذت‌بخش‌تر شدن انیمیشن هم بشود.

بازیگر یا صداپیشه؟ کدام‌یک مناسب‌ترند؟

اگر شما قصد سفر داشته باشید، گزینه‌های زیادی برای شما وجود دارد: وسیله‌ی شخصی، اتوبوس، قطار یا هواپیما. هرکدام از موارد بالا هم مزایا و معایبی دارند اما در انتها شما را به مقصد می‌رسانند. پس هدف اصلی شما را برآورده می‌کنند ولی کیفیت برآورده شدن هدف هم برای شما مهم است. با بازیگران می‌توانید صفر تا صد صداگذاری یک انیمیشن را انجام دهید ولی کیفیت انجام آن باکیفیت کاری که صدابازیگرها انجام می‌دهند متفاوت خواهد بود.

بررسی کلی انیمیشن آخرین داستان

از ابتدایی‌ترین مهارت‌های یک صداپیشه، داشتن یک بیان کامل است. البته گاهی به‌تناسب نقش (مثلاً نقش یک معتاد) باید بیان را متناسب با آن تغییر داد. اما به‌صورت کلی صدابازیگر باید بیان کاملی داشته باشد.

ما در انیمیشن آخرین داستان شاهد ضعف‌های بیانی بازیگران (حتی بازیگران قدیمی سینما) هستیم که اگرچه در بازیگری‌شان خیلی دیده نمی‌شود ولی در انیمیشن و به‌عنوان صدابازیگر به‌شدت توی ذوق می‌زند.

با توجه به نوع کار که یک انیمیشن حماسی است، نقش اَکت (بازی با صدا) بسیار مهم است. چیزی که در انیمیشن تهران 1500 با همین رویه‌ی صداپیشگی بازیگران، کم‌تر شاهد آن بودیم. ضعف اَکتِ بازیگران در این انیمیشن کاملاً مشهود است. فریادهای ناشیانه، اَکت های ناهماهنگ و بازی‌های نامرتبط را می‌توان در جای‌جای انیمیشن دید.

صداهای بازیگران (به‌جز چند نفرشان) به دلیل نداشتن صداهای خاص و ویژه، در ذهن مخاطب ثبت‌نشده و به گوششان آشنا نیست! بسیاری از نقش‌ها را تا زمانی که در تیتراژ نخوانید که کدام‌یک را کدام بازیگر گویندگی کرده، قابل‌شناسایی نیست.

پردازش ضعیف صداهای انیمیشن را حتی مخاطبان معمولی هم آزاردهنده تشخیص داده‌اند.

ویدئوی نقد انیمیشن «آخرین داستان»

در کل سطح صداگذاری این انیمیشن و اجراهای این بازیگران (علیرغم تمام علاقه‌ای که نسبت به این بازیگران عزیز دارم) انیمیشن را ازنظر صداگذاری تبدیل به یک انیمیشن معمولی کرده است!

بهترین راهکار

اگر از منظر حرفه‌ای به قضیه نگاه کنیم، استفاده از صدابازیگران برای تمامی شخصیت‌های انیمیشن بهترین گزینه‌ی موجود است. البته این را از این بابت نمی‌گویم که بخواهم از همکارانم طرفداری کنم. بلکه از این نظر می‌گویم که صداهای تک‌تک گویندگانِ مطرح در ذهن مخاطبان شخصیت ویژه‌ای دارند و دیدن یک انیمیشن با صدای این عزیزان، برای مخاطبان بسیار لذت‌بخش خواهد بود. چیزی که در انیمیشن «فهرست مقدس» شاهد آن بودیم. (البته مقایسه‌ی درآمدهای این دو انیمیشن هم می‌تواند جالب باشد)

از دید بازاریابی

اما اگر بخواهیم مسائل بازاریابی و دیگر موارد را نیز دخیل بدانیم استفاده از بازیگران به عنوان صداپیشه را برای دیده شدن فیلم‌ها توصیه می‌کنیم. منتها آن را به چند شخصیت و استفاده از بازیگرانی با بیان و اَکت قوی، محدود می‌کنیم.

اگر نظر خاصی درزمینه‌ی استفاده از بازیگران به‌عنوان صداپیشه در انیمیشن‌ها دارید، حتماً در بخش نظرات همین مقاله برای ما بنویسید.